Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ), είναι η πιο συχνή μορφή φθοράς των αρθρώσεων.
Είναι μία χρόνια, προοδευτική, μη αναστρέψιμη πάθηση και η μορφή της κυμαίνεται από ήπια μέχρι πολύ σοβαρή. Χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή καταστροφή του χόνδρου και στη συνέχεια του οστού της άρθρωσης και ανεπάρκειας των μαλακών μορίων (συνδέσμων και μυών) που οδηγεί σε πόνο, δυσκαμψία, διόγκωση και τέλος απώλεια κινητικότητάς της άρθρωσης.
Συχνότητα
Η οστεοαρθρίτιδα είναι σημαντικά συχνότερη στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες, ενώ η συχνότητά της αυξάνει σημαντικά με την πρόοδο της ηλικίας και ανέρχεται στο 13,1% των ενηλίκων κυρίως μετά την ηλικία των 65 ετών. Στην Ελλάδα πάνω από 800.000 θα νοσήσουν από ΟΑ το χρόνο. Η ΟΑ προσβάλλει συχνότερα τις γυναίκες αλλά μέχρι την ηλικία των 55 ετών προσβάλλει συχνότερα άνδρες.
Πιο συχνά προσβάλλονται η σπονδυλική στήλη, τα γόνατα και τα ισχία, αρθρώσεις δηλαδή που „σηκώνουν“ μεγάλο βάρος. Επίσης προσβάλλονται οι μικρές αρθρώσεις των δακτύλων στα χέρια και στα πόδια.
Συμπτώματα και Διάγνωση.
- Πόνος
Στα πρώτα στάδια εμφανίζεται συνήθως μετά από κούραση και έντονη δραστηριότητα και υποχωρεί με ξεκούραση και απλά αναλγητικά φάρμακα. Σε προχωρημένα όμως στάδια ο πόνος γίνεται μόνιμος με κάθε κίνηση της άρθρωσης και υπάρχει ακόμα και στην ανάπαυση.
- Δυσκαμψία
η δυσκολία δηλαδή στις πρώτες κινήσεις της άρθρωσης, όταν αυτή είχε μείνει για κάποιο διάστημα ακίνητη. Η δυσκαμψία αυτή στην αρχή είναι ήπια και υποχωρεί μετά από λίγα λεπτά, αλλά προοδευτικά γίνεται έντονη, μόνιμη και τελικά η άρθρωση χάνει την πλήρη κινητικότητα της.
- Χωλότητα
η δυσκολία στη βάδιση και στις μετακινήσεις είναι τα βασικά συμπτώματα όταν η αρθρίτιδα έχει προσβάλει αρθρώσεις των κάτω άκρων
- Διόγκωση καιΠαραμόρφωση της άρθρωσης
είναι επίσης εκδηλώσεις προχωρημένης οστεοαρθρίτιδας.
Με όλα αυτά τα συμπτώματα, τελικά η άρθρωση γίνεται δυσλειτουργική, ο ασθενής αποφεύγει να την χρησιμοποιεί και αυτό έχει σαν συνέπεια την ατροφία των μυών που βρίσκονται κοντά στην άρθρωση που πάσχει.
Για την διάγνωση και παρακολούθηση της οστεοαρθρίτιδας το ιστορικό και οι απλές ακτινογραφίες επαρκούν και μόνο σε ειδικές περιπτώσεις χρειάζεται να γίνει αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
Συντηρητική θεραπεία
1.Φαρμακευτική αγωγή
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της οστεοαρθρίτιδας ανήκουν κυρίως στην κατηγορία των αναλγητικών και των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, τα οποία χορηγούνται είτε ως ενέσιμα είτε από το στόμα είτε υπό μορφή αλοιφών για τοπική χρήση.
Συμπληρώματα όπως η θειϊκή γλυκοζαμίνη, η θειϊκή χονδροϊτίνη, τα ω-3 λιπαρά οξέα και η διασερεΐνη ελαττώνουν την φλεγμονή και βελτιώνουν τη λειτουργικότητα της άρθρωσης.
Στις παροξύνσεις της εκφυλιστικής οστεοαρθρίτιδας, η ενδαρθρική έγχυση κορτιζόνης δίνει άμεσα, καλά αποτελέσματα για αρκετό χρονικό διάστημα, δεν θα πρέπει όμως να επαναλαμβάνεται συχνά, παρά μόνο 1-2 φορές το χρόνο, καθότι σε βάθος χρόνου η αλόγιστη χρήση κορτιζόνης έχει αποδειχτεί ότι προκαλεί επιπλοκές σε οστά και συνδέσμους όπως νέκρωση και ρήξη αυτών.
Τα τελευταία χρόνια, σύγχρονές βιολογικές θεραπείες έχουν εδραιωθεί με πολύ καλά αποτελέσματα σε ήπιες και μετρίου βαθμού οστεοαρθρίτιδες.
Ενδαρθρικές εγχύσεις με ουσίες υποκατάστασης του αρθρικού υγρού (υαλουρονικό οξύ) και προστασίας του αρθρικού χόνδρου (χονδροϊτίνη, γλυκοζαμίνη) , οι οποίες έχουν λιπαντικές, αντιφλεγμονώδεις και αναλγητικές ιδιότητες. Χρησιμοποιούνται ευρέως τα τελευταια χρονια με πολύ καλά αποτελέσματα στις μελέτες στην ανακούφιση του πόνου και της φλεγμονής.
Εγχύσεις με αυτόλογους αυξητικούς παράγοντες από ενεργοποιημένα αιμοπετάλια- PRP (platelet–rich plasma) , μια νέα βιολογική λύση για την ανάπλαση και επούλωση των ιστών
Εγχύσεις βλαστοκυττάρων , οι οποίες αποτελούν επίσης σύγχρονή βιολογική θεραπεία, διεγείροντας με φυσικό τρόπο την επούλωση και την αναγέννηση των ιστών και του φθαρμένου χόνδρου.
2.Φυσική αποκατάσταση και άσκηση
- Παγοθεραπεία
Στην φάση της οξείας φλεγμονής τοποθέτηση παγοκύστης στο πάσχων σκέλος για 15- 20 λεπτά για μείωση του πόνου και του οιδήματος.
- Θερμoθεραπεία
Σε χρόνια προβλήματα οστεοαρθρίτιδας τα χέρια ανακουφίζονται βουτώντας τα σε χλιαρό νερό. Στη σπονδυλική στήλη τοποθετούμε θερμά επιθέματα (κομπρέσες, πετσέτες, θερμοφόρα) για χαλάρωση του μυϊκού σπασμού.
- Υδροθεραπεία σε πισίνα
Το ζεστό νερό σε συνδυασμό με τις παραγόμενες δίνες ανακουφίζουν από τον πόνο. Ιδανική γυμναστική και μυϊκή ενδυνάμωση χωρίς επιβάρυνση των αρθρώσεων.
- Φυσικοθεραπεία
Μαλάξεις για αύξηση της ευλυγισίας και της κυκλοφορίας
Ο διαδερμικός ηλεκτρικός ερεθισμός (TENS). Αποτελεί μια θεραπεία με ηλεκτρόδια που στέλνουν μέτριο ηλεκτρικό ρεύμα σε συγκεκριμένα νεύρα και προκαλούν ανακούφιση από τον πόνο
Υπέρηχοι, Ιοντοφόρηση, Laser
Ασκήσεις κινητοποίησης αρθρώσεων (manual therapy) καθώς και προοδευτικό πρόγραμμα βελτίωσης του εύρους κίνησης, ελαστικότητας και ενδυνάμωσης των μυών διασφαλίζουν την καλή λειτουργία του σκέλους.
- Άσκηση
όπως περπάτημα σε ευθύ και ομαλό δρόμο, pilates, κολύμπι
3.Βοηθήματα
- Τροποποιήσεις στο χώρο κατοικίας και διευκολύνσεις όπως ανυψωτικά καθίσματος τουαλέτας και χειρολαβές μέσα στο λουτρό διατηρούν την ανεξαρτησία των ασθενών σε αυτές τις δραστηριότητες
- Μια μακριά αρπάγη για να μαζεύετε πράγματα από το πάτωμα καθώς και κόκκαλο παπουτσιών για να μπορέσετε να βάζετε τα παπούτσια σας χωρίς να σκύβετε.
- Ένα μαξιλάρι για την καρέκλα ή υποπόδια μπορούν να κάνουν το ανέβασμα και κατέβασμα από το κρεβάτι ευκολότερο και ασφαλέστερο.
- Ένα μπαστούνι , που κρατιέται από την καλή μας πλευρά, το χρησιμοποιείται στις δραστηριότητες εκτός σπιτιού για ασφάλεια και αποφόρτιση του πάσχοντος σκέλους.
- Προσέξτε το βάρος σας. Όσο βαρύτεροι είστε, είναι σαφώς μεγαλύτερη η πίεση που ασκείται στις αρθρώσεις σας.
Χειρουργική θεραπεία
Όταν όμως η πάθηση είναι πια πολύ προχωρημένη και τα συμπτώματα δεν αντιμετωπίζονται πλέον ικανοποιητικά με τη συντηρητική θεραπεία, η χειρουργική θεραπεία είναι πλέον η μόνη λύση, με γνώμονα πάντα την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Η θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας έχει σαν σκοπό την μείωση του πόνου, την διατήρηση καλύτερης λειτουργικότητας της άρθρωσης και κατά συνέπεια την εξασφάλιση της κίνησης και άρα καλύτερης ποιότητας ζωής για τον ασθενή. Το είδος της απαιτούμενης θεραπείας εξαρτάται από την αιτία, την εντόπιση και το στάδιο που βρίσκεται η αρθρίτιδα. Σε αρχικά στάδια της οστεοαρθρίτιδας η θεραπεία είναι συντηρητική, όπως αναλύσαμε στο προηγούμενο άρθρο μας.
Υπάρχουν διάφορα είδη χειρουργικής θεραπείας:
- Αρθροσκόπηση: Είναι μια τεχνική με την οποία επιτυγχάνεται ο καθαρισμός της άρθρωσης από ελεύθερα σωματίδια και εκφυλισμένους ιστούς τα οποία μπλοκάρουν την ελεύθερη κίνηση της άρθρωσης και προκαλούν πόνο. Η τεχνική εφαρμόζεται με την εισαγωγή στην άρθρωση ειδικών εργαλείων και κάμερας δια μέσω οπών. Εφαρμόζεται σε ήπια ή μέτρια επίπεδα βαρύτητας της πάθησης και έχει σκοπό την επιβράδυνση της εξέλιξης της πάθησης και την άμεση ανακούφιση του ασθενούς.
- Οστεοχόνδρινα αυτόλογα μοσχεύματα: Περιορισμένα ελλείμματα του χόνδρου μπορούν να αντιμετωπιστούν με λήψη μικρών τεμαχίων υγιούς χόνδρου από τις μή φορτιζόμενες επιφάνειες του γόνατος και να εμφυτευτούν στο σημείο της βλάβης.
- Υμενεκτομή: Ο θύλακος, ο οποίος περιβάλει την άρθρωση, φλεγμαίνει, ιδιαίτερα στην ρευματοειδή αρθρίτιδα. Θεραπευτικά, μπορεί να διενεργηθεί υμενεκτομή –ανοικτά ή αρθροσκοπικά- με αφαίρεση τυχόν οστεοχόνδρινων ελεύθερων σωματίων.
- Οστεοτομία: Χρησιμοποιείται στα πρώιμα στάδια της οστεοαρθρίτιδας, όταν η καταστροφή (εκφύλιση) αφορά τμήμα αυτής. Με την οστεοτομία επιτυγχάνεται η διόρθωση του άξονα φόρτισης και των τυχόν παραμορφώσεων (βλαισό και ραιβό γόνατο). Με την μετατόπιση του βάρους από την κατεστραμμένη πλευρά της άρθρωσης ο ασθενής ανακουφίζεται από τον πόνο και βελτιώνει σημαντικά την λειτουργία του γόνατός του.
- Ολική αρθροπλαστική γόνατος:
Με την ολική αρθροπλαστική, οι εκφυλισμένες επιφάνειες της άρθρωσης αφαιρούνται και αντικαθίστανται με τεχνητά εμφυτεύματα (προθέσεις), από κράματα μετάλλου, τιτανίου και ειδικών πλαστικών(πολυαιθυλενίων), απόλυτα συμβατών με το ανθρώπινο οστό, για να αποκατασταθεί η φυσιολογική λειτουργία της.
Οι ολικές αρθροπλαστικές του γόνατος, αν και είναι μεγάλες επεμβάσεις, έχουν απλοποιηθεί αρκετά σήμερα με τις νεότερες χειρουργικές τεχνικές, ειδικά ακριβέστερα εργαλεία και σύγχρονη ποιότητα υλικών με ελάχιστη φθορά. Έτσι, επεμβάσεις από εξειδικευμένους χειρουργούς είναι δυνατόν να προσφέρουν άμεση και ανώδυνη κινητοποίηση του ασθενούς μετά το χειρουργείο και ελάχιστη παραμονή στην κλινική. Με τους τρόπους αυτούς η επάνοδος στην καθημερινότητα και στην εργασία είναι ταχύτερη και ευκολότερη.
Αρθροπλαστική γόνατος
Εισαγωγή-Ανατομία
Η άρθρωση του γόνατος σχηματίζεται από τρία βασικά οστά, το μηριαίο οστό οστό, την κνήμη και την επιγονατίδα. Η επιγονατίδα αποτελεί κεντρικό στοιχείο του εκτατικού μηχανισμού του γόνατος μαζί με τον τετρακέφαλο μυ και τον επιγονατιδικό τένοντα.
Ολική αρθροπλαστική γόνατος
Χειρουργική επέμβαση κατά την οποία γίνεται αντικατάσταση των φθαρμένων αρθρικών επιφανειών του γόνατος με τεχνητή πρόθεση. Με τα καινούργια υλικά αρίστης ποιότητας και τις νέες τεχνικές, τα τελευταία χρόνια έχει επέλθει επανάσταση στον τομέα των αρθροπλαστικών καθιστώντας τες λιγότερα επώδυνες για τον ασθενή, αναίμακτες, με άμεση κινητοποίηση μετά το χειρουργείο και μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο, με τα νεότερα αναισθησιολογικά πρωτόκολλα FAST TRACK. Η διάρκεια ζωής μιας τέτοιας επεμβάσεως με τα νέα δεδομένα είναι πάνω από 20 χρόνια.
Σε περίπτωση αρθρίτιδας της επιγονατίδας( επιγονατιδομηριαία άρθρωση ) ο ασθενής πονάει έντονα μπροστά στο γόνατο-anterior knee pain-είναι εφικτό πλέον να αντικατασταθεί ο φθαρμένος χόνδρος της επιγονατίδας με πλαστική πρόθεση από πολυαιθυλένιο επιτρέποντας την άνετη ολίσθηση της πάνω στον μηρό.
Μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική
Είναι πολύ σημαντική η διαφοροποίηση της ολικής αρθροπλαστικής με την μονοδιαμερισματική κατά την οποία όταν υπάρχει αρθρίτιδα στο ένα διαμέρισμα του γόνατος αντικαθίσταται μόνο αυτό, με αρκετούς όμως περιορισμούς όπως η παχυσαρκία, η αρθρίτιδα συνολικά του γόνατος και των συνδέσμων γύρω από αυτό.
Εξελίξεις στην αρθροπλαστική του γόνατος
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της αρθροπλαστικής του γόνατος είναι η ακριβής τοποθέτηση των επιλεγμένων μοσχευμάτων, με στόχο την καλύτερη προσομοίωση της φυσιολογικής ανατομίας και λειτουργίας της άρθρωσης του γόνατος, ώστε να εξασφαλίζεται η ανεμπόδιστη βάδιση και η μικρότερη δυνατή φθορά των μοσχευμάτων. Για το σκοπό αυτό έχουν αναπτυχθεί διάφορες τεχνικές, οι οποίες υποβοηθούν τη σωστή τοποθέτηση των μοσχευμάτων.
Α. Εξατομικευμένη αρθροπλαστική γόνατος
Κατά τη συνήθη πρακτική της αρθροπλαστικής γόνατος, το γόνατο του ασθενούς προσαρμόζεται ώστε να δεχτεί το εμφύτευμα. Στην εξατομικευμένη αρθροπλαστική γόνατος, η διαδικασία αυτή αντιστρέφεται και κατασκευάζεται ένα ορθοπεδικό εμφύτευμα το οποίο ταιριάζει μονάχα στην άρθρωση του γόνατος του εκάστοτε ασθενούς. Για την κατασκευή ενός εμφυτεύματος εξατομικευμένης αρθροπλαστικής απαιτείται η διενέργεια μίας ειδικής αξονικής/ μαγνητικής τομογραφίας, 3-4 εβδομάδες πριν την προγραμματισμένη επέμβαση. Με βάση την εξέταση αυτή κατασκευάζεται ένα τρισδιάστατο ομοίωμα του γόνατος και ειδικοί οδηγοί, που χρησιμοποιούνται κατά το χειρουργείο για τη διαμόρφωση του γόνατος και την εμφύτευση του μοσχεύματος.
Η εξατομικευμένη αρθροπλαστική του γόνατος εξασφαλίζει
Α) τη βέλτιστη τοποθέτηση του ορθοπεδικού εμφυτεύματος, με βάση την ανατομία, τους άξονες και τις εκάστοτε ανάγκες του ασθενούς
Β) Περιορίζει στο ελάχιστο δυνατό το μέγεθος της χειρουργικής τομής καθώς και τον τραυματισμό οστού και μαλακών μορίων
Γ) μειώνει σημαντικά τη χρονική διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, καθώς δεν απαιτούνται οι πολυάριθμές μετρήσεις διεγχειρητικά, οι οποίες είναι απαραίτητες κατά τη συμβατική αρθροπλαστική
Σύστημα πλοήγησης αρθροπλαστικής γόνατος ταχείας διεγχειρητικής εφαρμογής
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της αρθροπλαστικής του γόνατος είναι η ακριβής τοποθέτηση των επιλεγμένων μοσχευμάτων, με στόχο την καλύτερη προσομοίωση της φυσιολογικής ανατομίας και λειτουργίας της άρθρωσης του ισχίου, ώστε να εξασφαλίζεται η ανεμπόδιστη βάδιση και η μικρότερη δυνατή φθορά των μοσχευμάτων. Για το σκοπό αυτό έχουν αναπτυχθεί
διάφορες τεχνικές, οι οποίες υποβοηθούν τη σωστή τοποθέτηση των μοσχευμάτων.
Η διεγχειρητική πλοήγηση αφορά τη χρήση κατάλληλων ηλεκτρονικών συστημάτων με σκοπό τον έλεγχο της σωστής θέσης των δοκιμαστικών μοσχευμάτων κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, πριν την τοποθέτηση των τελικών μοσχευμάτων. Το βασικότερο μειονέκτημα των περισσότερων συστημάτων είναι ο μεγάλος χρόνος που απαιτείται για την τοποθέτηση/ χρήση τους.
To σύστημα ταχείας διεγεχειρητικής πλοήγησης Perseus (Orthokey, Ιταλία) επιτρέπει, μέσω της χρήσης ενός ειδικού υπολογιστή και ειδικών οδηγών, οι οποίοι τοποθετούνται χωρίς επιπλέον χειρουργική παρέμβαση, τον ακριβή προσδιορισμό της θέσης των μοσχευμάτων.
Β. Ρομποτική χειρουργική γόνατος
Η ρομποτική χειρουργική του γόνατος αποτελεί μία εξελιγμένη μέθοδο ελάχιστης επεμβατικότητας και ακριβούς τοποθέτησης των μοσχευμάτων στις αρθροπλαστικές ισχίου & γόνατος.
Μέσω ενός ειδικού ηλεκτρονικού συστήματος/ υπολογιστή και ενός ρομποτικού βραχίονα καθορίζονται τα ακριβή σημεία προετοιμασίας της άρθρωσης για τη βέλτιστη τοποθέτηση του μοσχεύματος. Στη συνέχεια με τη βοήθεια του βραχίονα τοποθετούνται τα ειδικά επιλεγμένα μοσχεύματα για τον εκάστοτε ασθενή.
Η ομάδα μας διαθέτει, μετά από την ολοκλήρωση της εκπαίδευση, την απαραίτητη πιστοποίηση για την διενέργεια επεμβάσεων αρθροπλαστικής με τη χρήση του ρομποτικού συστήματος Rosa (Fa. Zimmer).
